Azotlu Gübre Ham Maddeleri

Azotlu gübre üretimi için dünyanın çeşitli yerlerinde farklı ham maddeler kullanılmaktadır. Bu durum temelde ekonomik sebeplerle açıklanabilir. Sonuç olarak, ülkeler sahip oldukları ya da ucuza temin edebilecekleri ham maddelerle bu üretimi gerçekleştirme eğilimindedir. Azotlu gübre üretimi amacıyla kullanılabilecek ham maddeler aşağıda listelenmiştir.

1. Doğal Gaz

Kayaçların mikroskobik gözeneklerinde yer alan bir karışımdır. Metan, etan, propan gibi hafif hidrokarbonlardan oluşur. Yeryüzüne çıkarıldıktan sonra rafine edilir. Yerleşim yerlerinde de kullanabildiğimiz en temiz fosil yakıttır. Doğrudan gübre olarak kullanılabilen amonyağın ve amonyaktan üretilen diğer azotlu gübrelerin ham maddelerinden biridir.

2. Nafta

Ham petrolün atmosferik koşullarda destilasyonu esnasında elde edilir. Sıvı hidrokarbonlardan oluşan yanıcı bir maddedir. Amonyak üretiminde kullanılmaktadır.

3. Pirit

Azotlu gübrelerin üretilmesinde kullanılan sülfürik asidin ham maddesi olabilmektedir.

4. Kömür

Amonyak üretiminde hidrojen kaynağı olarak kullanılabilmektedir.

5. Sülfürik Asit

Güçlü bir mineral asittir. Suda kolaylıkla çözünür ve yüksek ısı oluşturur. Dünyada üretilen sülfürik asidin yaklaşık %65’i gübre sanayinde (azotlu ve fosforlu) değerlendirilmektedir.

6. Amonyak

Doğrudan azot gübresi olarak nitelendirilebilir. Ayrıca, diğer birçok azot gübrelerinin de ham maddesi olma özelliği taşımaktadır. Yakın geçmişte amonyak üretiminde enerji kaynağı olarak kömür ya da hidrokarbonlardan yararlanılmıştır.
Günümüzde amonyak üretiminin büyük bir kısmı doğal gaz kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Amonyak üretimi kısaca şu şekilde özetlenebilir:
a) Hidrojen ve azot gazlarını elde etmek.
b) Elde edilen gazları saflaştırmak.
c) Katalizör yardımıyla sentezi gerçekleştirmek.

Bahsedilen hidrojen gazı sudan, doğal gazdan ya da kömürden elde edilebilir. Eğer üretim yapılacak ülke kömür ve doğal gaz yönünden fakirse naftadan yararlanılabilir. Azot gazı havadan elde edilebilir. Başka bir deyişle, farklı girdiler prosesin dizaynını ve ekonomik verimini de doğrudan etkileyecektir.

7. Nitrik Asit

Nitratlı gübrelerin üretiminde temel ham maddedir. Uygun katalizör ile amonyağın yüksek sıcaklık ve basınç altında yükseltgenmesi ile elde edilen azot dioksitin suda çözündürülmesi ile sentezlenir.

Değerlendirme

Örnek olarak, dünya genelinde azotlu gübre üretimi açısından en önemli ürün ve aynı zamanda ham madde olan amonyağın yıllık üretimi yaklaşık 160 milyon tondur. Bu üretim 66 ülkeye yayılmıştır. Dolayısıyla sektörde gelişmiş proses teknolojilerinin uygulanması küresel rekabet açısından zorunlu hale gelmiştir.

Azotlu gübre üretim tesisi hakkında daha fazla bilgi almak için: İletişim

Türkiye’deki üretim kapasiteleri hakkında bilgi almak için: Gübre Sektör Politika Belgesi